Grupy Spółek

Najważniejszą częścią wskazanej nowelizacji jest niewątpliwie wprowadzenie instytucji grupy spółek. Dotychczas, powiązane ze sobą podmioty funkcjonowały na podstawie zasad ogólnych uregulowanych w KSH, od października jednak, zostaną one objęte przepisami zawartymi w dodanym do tytułu I, dziale IV ustawy.

W myśl definicji zawartej w nowelizowanych przepisach, grupą spółek jest spółka dominująca i spółka albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, kierującymi się zgodnie z uchwałą o uczestnictwie w grupie spółek wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek), uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi.

Co istotne, wyrażanie zgody na uczestnictwo w grupie spółek wchodzić będzie w zakres kompetencji zgromadzenia wspólników spółki zależnej, zaś sama zgoda wyrażana ma być większością trzech czwartych głosów, ze wskazaniem spółki dominującej. Uczestnictwo w grupie spółek będzie ujawniane w krajowym rejestrze sądowym zarówno przez spółkę dominującą jak i spółkę zależną.

Stosunki między spółką dominującą a spółką zależną

Jako pierwsze, należy podkreślić uprawnienie spółki dominującej wynikające z art. 21² §1 KSH, stanowiącego, że spółka dominująca może wydać spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążące polecenie dotyczące prowadzenia spraw spółki, jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Wykonanie przez spółkę zależną tak sformułowanego polecenia nie odbywa się jednak automatycznie, wymaga ono uprzedniego podjęcia uchwały przez spółkę. Spółka zależna może również odmówić wykonania wiążącego polecenia w przypadku zaistnienia przesłanek uregulowanych w art. 21⁴ KSH.

Zaznaczenia wymaga także, iż członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator spółki zależnej nie będzie ponosił odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia.

Kolejnym uprawnieniem przewidzianym dla spółki dominującej jest także możliwość przeglądania ksiąg  i dokumentów spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek oraz żądania od niej udzielenia informacji.

Ponadto, na zarządzie spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek, ciążyć będzie zobowiązanie do sporządzania sprawozdania o powiązaniach umownych ze spółką dominującą, w tym o wiążących poleceniach wydanych spółce zależnej.

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone wskutek wykonania wiążącego polecenia

Jak już wyżej wskazano, członek zarządu, rady nadzorczej czy też komisji rewizyjnej oraz likwidator spółki zależnej nie będzie ponosił odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia.

W sytuacji powstania szkody, spowodowanej wykonaniem przez spółkę zależną wiążącego polecenia, odpowiedzialnością obarczona zostanie spółka dominująca, jednakże także na określonych ustawowo warunkach. Znowelizowane przepisy, konstruują wskazaną odpowiedzialność na zasadzie winy, ustawodawca nakłada przy tym jednak na spółkę dominującą obowiązek zachowania lojalności wobec spółki zależnej w związku z wydawaniem i wykonaniem wiążącego polecenia.

Znaczenie pojęcia „lojalności” zostanie zidentyfikowane zapewne w procesie stosowania przedmiotowych przepisów, gdyż ustawa w obecnym kształcie, w żaden sposób go nie definiuje.

Nowe uprawnienia – sell – out i squeeze – out w grupach spółek

Wraz z wprowadzeniem do polskiego porządku prawnego grup spółek, ustawodawca przewidział także szereg wiążących się z tym uprawnień.

Przymusowy odkup akcji, czyli inaczej sell – out, jest uprawnieniem wspólników lub akcjonariuszy mniejszościowych reprezentujących nie więcej niż 10% kapitału zakładowego spółki zależnej do żądania umieszczenia w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia, sprawy podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich udziałów (akcji) przez spółkę dominującą, która reprezentuje bezpośrednio, pośrednio lub na podstawie porozumień z innymi osobami co najmniej 90 % kapitału zakładowego spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek. Żądanie to będzie mogło zostać złożone w każdym roku obrotowym tylko raz, nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia ujawnienia w rejestrze uczestnictwa spółki zależnej w grupie spółek.

Ponadto, znowelizowane przepisy przewidują mechanizm squeeze-out, czyli przymusowy wykup akcji. W myśl wskazanego uprawnienia, zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej będzie mogło podjąć uchwałę o przymusowym wykupie udziałów (akcji) wspólników (akcjonariuszy) reprezentujących nie więcej niż 10% kapitału zakładowego przez spółkę dominującą, która reprezentuje bezpośrednio co najmniej 90% kapitału zakładowego.

Ustawa wskazuje jednak na możliwość ograniczenia w/w prawa poprzez zawarcie w umowie albo statucie spółki zależnej zapisu, iż squeeze-out, przysługuje spółce dominującej, która bezpośrednio lub pośrednio reprezentuje w spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek mniej niż 90% kapitału zakładowego takiej spółki, lecz nie mniej niż 75% tego kapitału.

Zawarcie w umowie bądź statucie spółki sformułowanego w sposób powyższy zapisu może stanowić istotne zagrożenie dla interesów mniejszościowych akcjonariuszy/wspólników, gdyż pozwala on na przymusowy wykup akcji czy też udziałów, akcjonariuszy/wspólników mających nawet 25% udziałów/akcji w danej spółce zależnej.

Wyłączenia spod stosowania przepisów

W myśl art. 21¹⁶ §2 KSH, przepisy ustanawiające zasady funkcjonowania spółek zależnych uczestniczących w grupie spółek, nie będą miały zastosowania do:

1. spółki publicznej;
2. spółki, która jest spółką w likwidacji i rozpoczęła podział swego majątku albo jest spółką w upadłości;
3. spółki będącej podmiotem objętym nadzorem nad rynkiem finansowym

Wyłączenie to, służyć ma ochronie równych praw akcjonariuszy i wspólników spółek zależnych. Wskazane wyżej podmioty będą mogły jednak zajmować w grupach spółek pozycje spółek dominujących.

Oprócz wprowadzenia uregulowań prawa holdingowego, ustawa z dnia 12 kwietnia 2022 roku, nowelizuje także szereg innych zagadnień kodeksu spółek handlowych, m.in. dotyczących długości kadencji organów spółki czy też kompetencji rady nadzorczej. Jak już wspomniano na wstępie, zmiany wchodzą w życie dopiero z dniem 13 października 2022 roku, zatem praktyczne funkcjonowanie opisanej rewolucji, zaobserwować będzie można dopiero w dłuższej perspektywie czasowej.

W opublikowanym 29 marca 2022 r. przez Dziennik Gazeta Prawna Rankingu Największych i Najlepszych Firm Doradztwa Podatkowego w Polsce, DBO Polska sp. z o.o. oraz Dorota Kosacka – doradca podatkowy i członek zarządu naszych spółek zostali trzykrotnie wskazani jako zwycięzcy i wyróżnieni.

W rankingu nagradzane są najlepsze kancelarie i firmy doradztwa podatkowego, a także najbardziej doświadczeni eksperci w poszczególnych dziedzinach prawa podatkowego. O wynikach decydują osiągnięcia firm i indywidualne sukcesy doradców.

DBO Polska sp. z o.o. została uznana za zwycięzcę w kategorii „Spory podatkowe” (ex aequo z KPMG i PwC). W tej kategorii kapituła redakcyjna wybrała najlepsze w Polsce firmy doradcze, które mogą poszczycić się przełomowymi, ważnymi osiągnięciami przed Trybunałem Sprawiedliwości UE, sądami administracyjnymi, a także organami podatkowymi II instancji. Do sukcesu przyczyniła się w szczególności nasza ubiegłoroczna wygrana przed Trybunałem Sprawiedliwości UE w precedensowej sprawie C-48/20 dotyczącej stosowania art. 203 Dyrektywy 2006/112/WE. Wspomniany wyrok TSUE przełamał wcześniejszą negatywną dla podatników linię interpretacyjną i orzeczniczą.

W zestawieniu Topowych Doradców Podatkowych w Polsce w 2021 r. Dorota Kosacka – doradca podatkowy i członek zarządu naszych spółek zajęła 1. miejsce w kategorii „VAT” oraz 2. miejsce w kategorii „Spory podatkowe”. Kapituła rankingu doceniła w szczególności przełomowe znaczenie wygranych i prowadzonych spraw.

1. miejsce w najważniejszej kategorii „Spory podatkowe” i dwukrotnie wyróżnienie w kategorii Top Doradcy Podatkowi: 1. miejsce w kategorii VAT i 2. Miejsce w kategorii Spory podatkowe to dla nas olbrzymie wyróżnienie i docenienie naszej pracy. Ten sukces jest dla nas szczególnie istotny, gdyż jako średniej wielkości kancelaria rywalizowaliśmy z największymi w Polsce firmami doradczymi. Wygrana naszej Kancelarii, to sukces całego zespołu kierowanego przez Dariusza Ćwikowskiego i Dorotę Kosacką.

Dziękujemy naszym klientom za zaufanie! Tegoroczny sukces to olbrzymia motywacja dla nas do dalszej pracy, szukania niestandardowych rozwiązań i dbania o zadowolenie naszych klientów i ich bezpieczeństwo podatkowe.

Przedmiotowy akt prawny, wskazuje jednak określone przesłanki, których wypełnienie jest niezbędne celem zastosowania zerowej stawki. Rozporządzenie zawiera zamknięty katalog podmiotów na rzecz których musi być dokonana czynność opodatkowana by mogła skorzystać z opisanego obniżenia stawki, są to:

– Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych,

– podmioty lecznicze w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej,

– jednostki samorządu terytorialnego.

Ponadto, stawka 0% będzie miała zastosowanie jedynie w sytuacji zawarcia pisemnej umowy pomiędzy dokonującym dostawy bądź świadczącym usługi a jednym ze wskazanych wyżej podmiotów. Z zwartej między stronami umowy musi jednoznacznie wynikać, że celem przekazania określonych towarów czy też usług jest świadczenie pomocy na rzecz ofiar zbrojnej inwazji Rosji na Ukrainę.

Rozporządzenie weszło w życie w dniu 5 marca 2022 roku, zaś obowiązywanie preferencji podatkowych ustanowionych w jego treści wyznaczone zostało na okres od dnia 24 lutego 2022 roku do dnia 30 czerwca 2022 roku.

W przypadku dostaw dokonanych przed wejściem w życie aktu prawnego  (t.j. przed dniem 5 marca 2022 roku) podatnik nie musi wypełnić wymogu posiadania umowy dokumentującej przekazanie. Wystarczy wówczas, że sporządzi on wraz z podmiotem na rzecz którego dokonał dostawy, pisemne potwierdzenie dokonanej czynności. Należy mieć jednak na uwadze, że organy podatkowe mogą podchodzić do takich potwierdzeń z pewną rezerwą, zaś w przypadku dokonania przekazania na rzecz instytucji niewymienionej w treści rozporządzenia, skorzystanie z zerowej stawki będzie niemożliwe.

Specjalne rozwiązania dla otrzymujących pomoc

Na wstępie, podkreślić należy fakt, iż projekt ustawy nie zakłada objęcia swoimi założeniami wszystkich obywateli Ukrainy a jedynie obywateli, którzy:

• przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy,
• przebywają na terenie Rzeczypospolitej Polskiej w związku z inwazją zbrojną prowadzoną na terytorium ich ojczyzny od 24 lutego 2022 roku.

Analizując projekt ustawy, jako pierwsze należy wskazać proponowane zwolnienie od podatku od spadków i darowizn pomocy zarówno rzeczowej jak i pieniężnej przekazywanej na rzecz osób będących obywatelami Ukrainy. Zwolnieniem mają zostać objęte darowizny przekazane na rzecz wyżej wskazanych podmiotów w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 30 czerwca 2022 r. Projekt ustawy nie przewiduje ani po stronie darczyńcy ani po stronie obdarowanego dodatkowych formalności warunkujących skorzystanie ze zwolnienia, ponadto nie został określony żaden próg kwotowy. W myśl obowiązujących przepisów, otrzymujący darowiznę obywatele Ukrainy, byliby zobowiązani do zapłaty podatku od otrzymanych przysporzeń jeżeli wartość świadczenia  otrzymanego od osoby niespokrewnionej (pieniężnego lub rzeczowego) przekroczyłaby 4 902 zł w ciągu 5 lat.

Przybywający do Polski obywatele Ukrainy, w myśl rozwiązań zamieszczonych w projekcie aktu prawnego, będą również zwolnieni z podatku dochodowego od osób fizycznych, w zakresie w jakim wystąpi on w związku z otrzymaniem przez nich wszelkiego rodzaju świadczeń – pieniężnych, rzeczowych a także nieodpłatnych. Obecnie zwolnieniem objęta jest jedynie pomoc otrzymywana od NGO, po wejściu w życie projektowanych przepisów zostanie ona rozszerzona również na wsparcie pochodzące od osób fizycznych oraz przedsiębiorców.

Specjalne rozwiązania dla świadczących pomoc

Treść projektu ustawy zawiera uregulowania odnoszące się nie tylko do obywateli Ukrainy przybywających do Polski w związku z trwającym na terytorium Ukrainy konfliktem zbrojnym, ale także podmiotów świadczących pomoc na ich rzecz.

Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, przewiduje rozwiązania umożliwiające zaliczenie do kosztów podatkowych – zarówno w podatku dochodowym od osób fizycznych jak i prawnych – wydatków na wytworzenie lub ceny nabycia rzeczy i praw będących przedmiotem darowizny w okresie od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy przekazywane:

• organizacjom pozarządowym (również z Ukrainy),
• jednostkom samorządu terytorialnego,
• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,
• podmiotom wykonującym działalność leczniczą oraz z zakresu ratownictwa medycznego na terytorium Polski i Ukrainy.

Należy zauważyć, że zaliczenie do kosztów podatkowych wskazanych wyżej wydatków możliwe będzie jedynie w przypadku przekazania określonej pomocy na rzecz obywateli Ukrainy za pośrednictwem wymienionych organizacji pomocowych. Projektowane przepisy nie przewidują takiego uprawnienia w stosunku do pomocy świadczonej przez przedsiębiorcę na własną rękę.

Możliwe będzie także zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów, wydatków poniesionych z tytułu nieodpłatnego świadczenia, którego celem jest przeciwdziałanie skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy, realizowanego w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. Z przytoczonego uprawnienia skorzystać będą mogli m.in. lekarze świadczący darmową pomoc medyczną na rzecz obywateli Ukrainy przybywających z terytorium objętego konfliktem zbrojnym.

Wyjątkowe sytuacje niewątpliwie wywołują potrzebę stworzenia szczególnych rozwiązań. Ostateczna treść przepisów dotyczących pomocy dla Ukrainy zapewne zostanie sformułowana w najbliższym czasie, zaś ich funkcjonowanie oraz ewentualne niejasności zweryfikuje praktyka stosowania.

Jeżeli powyższe warunki zostały spełnione – wynagrodzenie wspólnika nie podlega oskładkowaniu. ZUS zgodził się z nami i potwierdził, że: ,,Katalog tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych nie zawiera w swej treści osób fizycznych wykonujących za wynagrodzeniem powtarzające się świadczenia niepieniężne w rozumieniu art. 176 Kodeksu spółek handlowych wyłącznie na podstawie postanowień umowy spółki. Samo spełnienie obowiązku świadczeń, o których mowa w cytowanym przepisie bez nawiązania w tym zakresie np. umowy o pracę czy umowy o świadczenie usług nie może powodować powstania tytułu do ubezpieczeń.’’

Decyzja ZUS z dnia 9 lutego 2022 r., nr DI/100000/43/71/2022