1 lipca 2023 r. został odwołany stan zagrożenia epidemicznego. Skutkuje to wieloma zmianami w prawie, gdyż przestała obowiązywać ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Wpływa to m.in. na prawo pracy i relacje pomiędzy pracodawcami, a pracownikami.
Od początku pandemii Covid-19 obowiązek wykonywania badań okresowych został zawieszony. Teraz w sytuacji gdy stan zagrożenia epidemicznego został odwołany – przedsiębiorcy mają 180 dni od dnia odwołania stanu na to aby niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków dotyczących okresowych badań lekarskich. Ostateczny termin na zrobienie badań upłynie 28 grudnia 2023r.
Pracodawca, który nie dopełnia swojego obowiązku popełnia wykroczenie, zagrożone grzywną w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł (art. 283 § 1 k.p.), którą może nałożyć w postaci mandatu karnego lub wystąpić z wnioskiem do sądu o jej nałożenie, inspektor Państwowej Inspekcji Pracy.
Termin przeprowadzenia szkolenia okresowego w dziedzinie BHP
Na przeprowadzenie szkoleń BHP ustawodawca również wyznaczył pracodawcom 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego. W przypadku kiedy pracodawca nie dopełni obowiązku do 28 grudnia 2023r. podlega na podstawie art. 283 KP karze grzywny od 1 000zł do 30 000zł.
Udzielenie urlopu wypoczynkowego bez zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów
Od 1 lipca 2023 r. zniknie możliwość wysłania pracownika przez pracodawcę na urlop wypoczynkowy z lat poprzednich w wymiarze do 30 dni w terminie narzuconym pracownikowi przez pracodawcę, bez konieczności uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów.
Wróci obowiązek udzielania urlopu, co do zasady, zgodnie z planem urlopów ustalonym w uzgodnieniu z pracownikami albo bezpośrednio z zatrudnionymi – przy braku planu urlopów.
Obowiązek wysłania pracownika na urlop będzie możliwy wyłącznie w następujących sytuacjach:
- w czasie okresu wypowiedzenia umowy o pracę (art. 1671 k.p.);
- gdy pracownik ma zaległy urlop, którego udzielenie powinno nastąpić najpóźniej do 30 września kolejnego roku kalendarzowego (art. 168 k.p.).
Utrata ważności dokumentów legalizujących pobyt i pracę cudzoziemców
Zniesione zostały szczególne rozwiązania dotyczące zatrudniania cudzoziemców w Polsce wprowadzone tzw. specustawą covidową.
Zgodnie z przepisami covidowymi, jeżeli ostatni dzień ważności zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi przypadał w trakcie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, to ważność tych dokumentów z mocy prawa została przedłużona do dnia 31 lipca 2023 r. Z dniem 1 sierpnia 2023 takie zezwolenie na pracę lub oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi nie będzie ważne i nie będzie mogło stanowić podstawy zatrudnienia cudzoziemca w Polsce.
Podobne zasady dotyczą dokumentów legalizujących pobyt cudzoziemca w Polsce. Na podstawie przepisów covidowych, jeżeli ostatni dzień okresu pobytu cudzoziemca na podstawie wizy krajowej lub ostatni dzień okresu ważności zezwolenia na pobyt czasowy przypadał w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, okres pobytu na podstawie tej wizy oraz okres ważności tej wizy lub okres ważności zezwolenia pobytowego uległ przedłużeniu z mocy prawa do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. Zgodnie więc z tymi regulacjami cudzoziemcy przebywający w Polsce, których zezwolenia na pobyt czasowy i wizy krajowe wygasły w trakcie pandemii (lub w okresie trwania stanu zagrożenia epidemicznego) mają przedłużony legalny pobyt do dnia 31 lipca 2023 r. Po tym czasie, aby móc legalnie przebywać w Polsce, muszą uzyskać nową podstawę pobytu w naszym kraju.
Inna sytuacja dotyczy cudzoziemców z Ukrainy zakończenie stanu zagrożenia epidemicznego nie ma wpływu na tych pracowników, ponieważ ich sytuację reguluje Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Legalny pobyt Ukraińców w Polsce został przedłużony do 4 marca 2024 roku. Odpowiednie zmiany zostały podpisane przez Prezydenta RP w dniu 29 maja 2023 r.
Za zatrudnianie cudzoziemców bez dokumentów legalizujących pobyt i/lub pracę, pracodawcom grozi grzywna w wysokości od 1 000 PLN do 30 000 zł, a w kwalifikowanych przypadkach kara ograniczenia wolności bądź bezwzględnego pozbawienia wolności.
Pracodawcy powinni przeprowadzić audyt dokumentów legalizujących pracę i pobyt cudzoziemców, a następnie złożyć najpóźniej do dnia 31 lipca 2023r. odpowiednie wnioski w celu legalizacji pracy cudzoziemców. Pracownicy powinni w tym samym terminie złożyć wnioski o udzielenie zezwoleń na pobyt w celu legalizacji ich pobytu w Polsce oraz uzyskać odcisk stempla w paszporcie potwierdzający złożenie wniosku.
Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego pracodawcy, u których wystąpił spadek obrotów lub istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń, mogli odstąpić od stosowania wyższego niż określony w ustawie odpisu na ZFŚS.
Od 1 lipca 2023 r. odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego będzie oznaczał dla tych pracodawców konieczność powrotu do wysokości odpisu ZFŚS zagwarantowanej postanowieniami układów zbiorowych pracy lub regulaminami wynagradzania.
Koniec ograniczenia wysokości odpraw dla pracowników
Wraz z końcem stanu zagrożenia epidemicznego zniknie również ograniczenie wysokości odszkodowań i odpraw na wypadek ustania stosunku pracy, które w okresie pandemii były ograniczone do 10-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Od 1 lipca 2023 r. pracodawców będzie obowiązywał limit 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę przy wypłacie odprawy lub odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę.