Jedna z kluczowych zmian dotyczy dużych przedsiębiorców zawierających transakcję handlową i nakłada na nich obowiązek złożenia oświadczenia o uzyskaniu lub utracie tego statusu w formie, w jakiej zawierana jest dana transakcja. Co istotne, jeżeli danych podmiot, będąc w relacji biznesowej, kilkukrotne utraci i uzyska przymiot dużego przedsiębiorcy, będzie zobligowany każdorazowo złożyć kontrahentowi stosowne oświadczenie.
Kolejna modyfikacja to wyłączenie zastosowania przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nadmierny opóźnieniom w transakcjach handlowych od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego oraz od dnia ogłoszenia upadłości. Od tego momentu odsetki związane z w/w opóźnieniami nie mogą być już naliczane.
Uproszczony obowiązek sprawozdawczy
W sprawozdaniu wykazywane będą wartości świadczeń pieniężnych otrzymanych lub spełnionych w terminie określonym w umowie, lub w maksymalnym terminie ustawowy, zamiast dotychczas wykazywanych świadczeń spełnionych i otrzymanych w terminach liczonych od dnia wystawienia faktury. Wystarczające będzie podanie jedynie ich wartości, bez rozróżnienia na przedziały czasowe. W przypadku natomiast świadczeń pieniężnych nieotrzymanych i niespełnionych w terminie wymagane będzie podanie ich wartości z podaniem czasu opóźnienia, zakwalifikowanego do jednego z pięciu przedziałów opóźnień: do 5 dni, od 6 do 30 dni, od 31 do 60 dni, od 61 do 120 dni, ponad 120 dni.
Dodatkowo zmianie uległ termin przekazania sprawozdania o stosowanych w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych za rok ubiegły i obecnie jest to 30 kwietnia, a nie 31 stycznia. W nowelizacji ustawodawca zdecydował się również na zdefiniowanie pojęcia kierownika podmiotu zobowiązanego do złożenia sprawozdania, którym np. w przypadku spółki z o.o. będzie członek zarządu, a w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej komplementariusz.
W tym miejscu warto również zaznaczyć, że z obowiązku sprawozdawczego wyłączone zostały podmioty dokonujące transakcji handlowych, których stronami są wyłącznie podmioty należące do tej samej grupy kapitałowej. Reżimowi ustawy nie podlegają także transakcje dokonywane w ramach działalności ubezpieczeniowej i restrukturyzacyjnego.
Naliczanie kar i tzw. wezwania miękkie
W zakresie administracyjnej kary pieniężnej naliczanej w przypadku stwierdzenia przez prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) opóźnienia w spłacie zobowiązania, zmianie uległ wzór wyliczania tej sankcji. Dodatkowo wprowadzona została uznaniowość decyzji prezesa przy wymierzaniu kary- do wysokości ustawowo określonej kary maksymalnej. Ponadto, wraz z nowelizacją zlikwidowano instytucje obligatoryjnego odstąpienia od wymierzania kary, gdy strona postępowania wykazała, że nadmiernie opóźniała się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, ponieważ sama padła ofiarą opóźnienia kontrahenta. W konsekwencji odstąpienie od sankcjonowania będzie możliwe jedynie w przypadku zaistnienia siły wyższej.
Nowelizacja dała również prezesowi UOKiK możliwość kierowania tzw. miękkich wezwań do przedsiębiorców, którzy opóźniają się z zapłatą. Czynność ta odbywa się bez konieczności wszczynania oficjalnego postępowania. Dzięki temu dany podmiot będzie miał prawo (nie obowiązek) wyjaśnić, z czego wynika ryzyko zatoru płatniczego oraz da mu to możliwość wprowadzenia zmian w sposobie rozliczania z kontrahentami. O zatorze płatniczym będzie natomiast mowa, gdy suma świadczeń zapłaconych po terminie w ciągu trzech kolejnych miesięcy przekroczy 2 mln zł.
Zmiany odroczone w czasie
Z dwumiesięcznym opóźnieniem, tj. 24 stycznia 2023 r. wejdzie również w życie regulacja, zgodnie z którą w razie braku zapłaty w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest duży przedsiębiorca, a wierzycielem podmiot z grupy MŚP, zastrzeżenie umowne wyłączające albo ograniczające prawo wierzyciela do przelewu wierzytelności staje się bezskuteczne, jeżeli zapłata nie nastąpiła w terminie określonym w umowie, a jeżeli tego terminu w umowie nie określono — od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego.
Przywołany wyżej przepis będzie miał zastosowanie do transakcji zawieranych po jego wejściu w życie i nie będzie dotyczył stosunków handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny.