A1 to zaświadczenie potwierdzające, że mimo wykonywania pracy w innym państwie Unii Europejskiej niż Polska, przedsiębiorca podlega polskiemu ubezpieczeniu społecznemu. Jest to więc kluczowe w sytuacji ewentualnej konieczności skorzystania z pomocy medycznej i jej sfinansowania przez państwo polskie.
Dotąd wśród przedsiębiorców panowało przekonanie o możliwości uchylenia zaświadczenia jedynie po uprzedniej konsultacji z odpowiednikiem instytucji ubezpieczeniowej w kraju świadczenia pracy. Przyjmowano również błędnie, że oprócz braku możliwości wycofania A1 bez uprzedniej procedury uzgodnieniowej, proces uchylenia zaświadczenia może rozpocząć jedynie organ wydający.
Wątpliwości rozwiane przez najnowszy wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE
Sprawa została zainicjowana przez Sąd Najwyższy, kiedy to przedsiębiorca któremu ZUS po ustaleniu, że działalność prowadzona jest jedynie zagranicą, wycofał zaświadczenie A1. Nie zastosowano konsultacji z francuską instytucją ubezpieczeniową w związku z czym przedsiębiorca dochodząc swoich praw wygrał w obydwu instancjach.
W wyroku z dnia 16 listopada 2023 r., sygn. akt. C-422/22 TSUE uznał, że organ rentowy może wycofać zaświadczenie A1 z urzędu, a więc bez konieczności wcześniejszej konsultacji. Zdaniem trybunału celem procedury konsultacji jest wyjaśnienie nieścisłości. Zatem może być ona wszczęta po wycofaniu zaświadczenia A1, gdy występują wątpliwości do ustalenia ustawodawstwa mającego zastosowanie do ubezpieczonego. Dodatkowo warto zauważyć, że odebranie zaświadczenia A1 może zainicjować inne państwo członkowskie i nie jest to uprawnienie jedynie państwa polskiego.
Skutki dla przedsiębiorców
Organ o wycofaniu zaświadczenia musi jak najszybciej powiadomić zainteresowane instytucje praw członkowskich. Uchylnie A1 skutkować będzie tym, że przedsiębiorca w świetle prawa stanie się osobą nieposiadającą polskiego ubezpieczenia zdrowotnego. Organ rentowy ustali wówczas tymczasowe ustawodawstwo innego państwa, które w przypadku braku sprzeciwu tego państwa w przeciągu dwóch miesięcy stanie się ustawodawstwem ostatecznym Samo wycofanie A1 powinno nastąpić w formie decyzji ZUS, a płatnik i ubezpieczony będzie mógł odwołać się do sądu powszechnego.
Jak możemy pomóc?
Pozbawienie przez ZUZ przedsiębiorcy zaświadczenia A1 skutkować może wielością formalności, problemem ze zwrotem kosztów za świadczenia zdrowotne, a nawet w przypadku sprzeciwu państwa członkowskiego co do jego ustawodawstwa – brakiem jakiegokolwiek ubezpieczenia zdrowotnego.
Z tego też powodu rekomendujemy w przypadku cofnięcia przez ZUS A1 złożenia w polskim sądzie odwołania. Jednocześnie informujemy, że jako kancelaria prawna, jesteśmy w stanie pomóc w złożeniu takiego odwołania oraz reprezentacji w sądzie. W razie problemów zachęcamy do kontaktu.