Informacje podatkowe dotyczące samochodów od 1 stycznia 2019r.
I.
Zmiany dotyczące samochodów osobowych od 1 stycznia 2019 r.
Od 1 stycznia 2019 r. istotnej zmianie uległy zasady zaliczania w koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z samochodami osobowymi.
Najważniejsze z nich to:
► podwyższenie limitu wartości samochodów od których odpisy amortyzacyjne stanowią koszt uzyskania przychodów z 20.000 euro do 150.000 zł (oraz z 30.000 euro do 225.000 zł w przypadku pojazdów elektrycznych), Zgodnie z nowymi regulacjami nie zalicza się do kosztów uzyskania samochodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość:
• 225 000 zł – w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz. U. poz. 317 i 1356),
• 150 000 zł – w przypadku pozostałych samochodów osobowych.
Zmiana zasad zaliczania w koszty uzyskania przychodów wydatków na używanie w działalności gospodarczej prywatnego samochodu osobowego podatnika (osoby fizycznej) nie zaliczonego do składników majątku firmowego do kosztów uzyskania przychodów
Do 31 grudnia 2018 r. wysokość wydatków na używanie wspomnianego samochodu w koszty uzyskania przychodów była limitowana tzw. kilometrówką. Od 1 stycznia 2019 r. ustawodawca zlikwidował obowiązek prowadzenia wspomnianej kilometrówki. Jednocześnie jednak wprowadzono regulację, zgodnie z którą wydatki z tytułu kosztów używania tego samochodu oraz składek na jego ubezpieczenie w 20 % stanowią koszt uzyskania przychodów, jeżeli samochód ten jest wykorzystywany również do celów związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika. Powyższe dotyczy samochodów stanowiących własność podatnika prowadzącego działalność gospodarczą.
Należy pamiętać, iż wspomniane ograniczenie przewidziane jest tylko w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie dotyczy ono natomiast podatników podatku dochodowego od osób prawnych.
II.
Zmiana zasad zaliczania w koszty uzyskania przychodów wydatków na używanie samochodów innych niż wymienione w punkcie 2 (a więc innego niż składniki majątku prywatnego podatników PIT) oraz innych niż samochody wykorzystywane przez pracowników do celów firmowych
Zgodnie z nowymi regulacjami do kosztów uzyskania samochodu nie zalicza się 25 % poniesionych wydatków, z tytułu kosztów używania samochodu osobowego, innego niż wyżej wymieniony – jeżeli samochód osobowy jest wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika.
Powyższe ograniczenie dotyczy więc wydatków na używanie m.in.:
• samochodów osobowych zaliczonych do środków trwałych,
• samochodów osobowych używanych na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu, użyczenia, itp.,
• samochodów osobowych zastępczych używanych w czasie „awarii” własnego pojazdu.
W przypadku, gdy wspomniane wyżej samochody osobowe będą używane zarówno do celów działalności gospodarczej, jak i do celów niezwiązanych z tą działalnością kosztem będzie w efekcie 75 % poniesionych wydatków z tytułu używania tego samochodu.
III.
Zmiana ograniczenia w zaliczaniu w koszty uzyskania przychodów wydatków dotyczących składek na ubezpieczenie samochodu (z 20.000 Euro do 150.000 zł)
Od 1 stycznia 2019 r. kosztem uzyskania przychodów nie będą składki na ubezpieczenie samochodu osobowego (innego niż prywatny samochód przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wykorzystywany do celów działalności gospodarczej), w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia. W przepisach wyraźnie wskazano również, iż wspomniane ograniczenie w zaliczaniu składek z tytułu ubezpieczenia samochodu dotyczy również samochodów używanych na podstawie umowy leasingu, najmu, dzierżawy lub inne umowy o podobnym charakterze.
Wprowadzenie limitu zaliczania w koszty uzyskania przychodów wydatków z tytułu leasingu, umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze.
Od 1 stycznia 2019 r. w przypadku wspomnianych pojazdów za koszt używania samochodu nie uważa się dotyczących danego samochodu osobowego opłat wynikających z umowy leasingu, umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, z wyjątkiem opłat z tytułu składek na ubezpieczenie samochodu osobowego, w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.
W przypadku pojazdów elektrycznych limit ten będzie wynosił 225.000 zł (od momentu ogłoszenia pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej). Kwota, o której wyżej mowa, obejmuje także podatek od towarów i usług, który zgodnie z odrębnymi przepisami nie stanowi podatku naliczonego oraz naliczony podatek od towarów i usług, w tej części, w jakiej zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług.
Zgodnie z nowymi przepisami ograniczenie, o którym wyżej mowa (150.000 zł), stosuje się do tej części opłaty, która stanowi spłatę wartości samochodu osobowego.
IV.
Wprowadzenie zasad uznawania samochodu za wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą
W przypadku nieprowadzenia przez podatnika ewidencji, o której mowa w art. 86a ustawy o podatku od towarów i usług, uznaje się, że samochód osobowy jest wykorzystywany również dla celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą podatnika. Zasada ta nie ma zastosowania, jeżeli podatnik nie jest na podstawie przepisów VAT zobowiązany do prowadzenia takiej ewidencji, z wyjątkiem gdy brak tego obowiązku wynika z art. 86a ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o podatku od towarów i usług. W przypadku ustalenia, iż podatnik niezgodnie ze stanem faktycznym nie stosował ograniczenia zaliczania w koszty 75 % wydatków z tytułu kosztów uzyskania przychodów ograniczenie te stosuje się od daty rozpoczęcia używania przez podatnika danego samochodu osobowego.
V.
Zmiany zasad ustalania dochodu w przypadku zbycia samochodu osobowego stanowiącego środek trwały o wartości początkowej przekraczającej 150.000 zł
Kosztem uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia nabytego uprzednio samochodu osobowego będącego środkiem trwałym są wydatki na jego nabycie, zaktualizowane zgodnie z odrębnymi przepisami, w części nieprzekraczającej odpowiednio kwot 150.000 zł i 225.000 zł (w przypadku samochodów osobowych elektrycznych), po pomniejszeniu tych wydatków o sumę odpisów amortyzacyjnych z tytułu zużycia tego samochodu zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.
VI.
VAT nie podlegający odliczeniu a ograniczenie 75 %
Od 1 stycznia 2019 r. w przypadku samochodów osobowych wykorzystywanych również do celów niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą kosztem będzie jedynie 75 % wydatków poniesionych na używanie samochodu. Zgodnie z art. 16 ust. 5a updop pojęcie poniesione wydatki obejmuje także podatek od towarów i usług, który zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego, oraz naliczony podatek od towarów i usług, w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług.
Przykład
Firma A – otrzymała fakturę na nabycie paliwa do samochodu osobowego w wysokości 100 zł netto (VAT 23 zł, brutto 123 zł). Załóżmy, iż podatnik od wydatków związanych z używaniem wspomnianego samochodu odlicza 50 % VAT. W takim przypadku rozliczenie w firmie A będzie przebiegało w sposób następujący:
• 23 zł x 50 % = 11,50 zł – kwota VAT podlegająca odliczeniu,
• (123 zł – 11,50 zł) x 75 % = 83 zł 63 gr – kwota podlegająca zaliczeniu w koszty uzyskania przychodów.
VII.
Limitowanie opłat z tytułu najmu i leasingu zaliczanych w koszty uzyskania przychodów
Od 1 stycznia 2019 r., zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 49a udpop, do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się dotyczących samochodu osobowego opłat wynikających z umowy leasingu, o której mowa w art. 17a pkt 1 udpop, umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, z wyjątkiem opłat z tytułu składek na ubezpieczenie samochodu osobowego, w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150.000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.
Przykład
Firma A – zawarła w 2019 r. umowę leasingu samochodu osobowego. Wartość przedmiotu umowy wynosi 450.000 zł, a wysokość miesięcznej raty leasingowej 6.000 zł. W takim przypadku kosztem uzyskania przychodu w odniesieniu do wspomnianej raty będzie kwota:
(150.000 zł : 450.000 zł) x 6.000 zł = 2.000 zł.
Pozostała kwota (4.000 zł) nie stanowi kosztu uzyskania przychodów.
W zakresie wspomnianego ograniczenia należy zwrócić uwagę, iż:
• dotyczy ono tylko samochodów osobowych. Nie ma natomiast znaczenia, czy podatnik od wspomnianego samochodu odlicza VAT w 100 %, czy też w 50 %. Ustawodawca nie limituje natomiast w kosztach uzyskania przychodów opłat związanych z najmem, leasingiem, itp. samochodów ciężarowych,
• limit odnosi się nie tylko do opłat wynikających z umowy leasingowej, a również do opłat wynikających z umowy najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze. Szerzej na ten temat napisano w jednym z kolejnych punktów niniejszego rozdziału.
• limitowaniu podlegają poszczególne opłaty leasingowe. Nieprawidłowe byłoby więc postępowanie podatnik polegające na zaliczaniu w koszty pełnych rat leasingowych, aż do momentu przekroczenia kwoty 150.000 zł i dopiero powyżej tej kwoty niezaliczanie wspomnianych opłat w koszty. Podatnik prawidłowo powinien dokonywać odpowiedniego ograniczenia przy poszczególnych opłatach wynikających z umowy leasingu, najmu, itp.
W przypadku samochodów osobowych elektrycznych limit od momentu ogłoszenia pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej będzie wynosił 225.000 zł,
• ograniczenie (150.000 zł) ma zastosowanie tylko do tej części raty leasingowej, która stanowi spłatę wartości samochodu. Nie odnosi się natomiast do tzw. części odsetkowej,
• ustalając wartość samochodu osobowego dla celów wyliczenia proporcji limitującej wysokość opłata z tytułu leasingu, najmu, dzierżawy w koszty uzyskania przychodów uwzględnia się również podatek od towarów i usług, który zgodnie z odrębnymi przepisami nie stanowi podatku naliczonego oraz naliczony podatek od towarów i usług, w tej części, w jakiej zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług.
VIII.
Umowy najmu i dzierżawy zawarte na okres krótszy niż 6 miesięcy
Jak już wspomniano, od 1 stycznia 2019 r., do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się dotyczących samochodu osobowego opłat wynikających z umowy leasingu, o której mowa w art. 17a pkt 1 updop, umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150.000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.
Wskazać przy tym należy, iż:
☛W przypadku samochodu osobowego oddanego do używania na podstawie umowy leasingu, o której mowa w art. 17a pkt 1, ograniczenie, o którym wyżej mowa, stosuje się do tej części opłaty, która stanowi spłatę wartości samochodu osobowego,
☛W przypadku leasingu podatnik powinien więc najpierw z opłaty leasingowej wyodrębnić część stanowiącą spłatę wartości samochodu i tylko do tej części zastosować ograniczenie, o którym wyżej mowa.
☛W przypadku najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze ograniczenie dotyczy pełnej płaconej z tego tytułu kwoty, przy czym:
☛Jeżeli wspomniana umowa zawarta została na okres co najmniej 6 miesięcy – do celów wyliczenia ograniczenia przyjmuje się wartość samochodu będącego przedmiotem umowy,
W praktyce mogą w tym zakresie pojawić się liczne wątpliwości ponieważ ustawodawca w żaden sposób nie określa w jaki sposób ustalić tę wartość, a więc czy jest to wartość rynkowa samochodu, czy też np.. wartość początkowa, a także na jaki dzień powinna być określana wspomniana kwota (co może być szczególnie istotne przy dłuższych umowach – a więc czy wartość ta powinna być ustalana na dzień zwarcia umowy, czy np.: na początek każdego okresu rozliczeniowego). Zdaniem autorów, racjonalne wydaje się przyjęcie wartości samochodu na moment zawarcia umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze.
☛ Jeżeli umowa została zawarta na okres krótszy niż 6 miesięcy – wówczas za wartość samochodu rozumie się wartość przyjęta dla celów ubezpieczeń (art. 16 ust. 1 pkt 5d updop).
Przykład
Firma A – w 2019 r. wypożyczyła na 3 dni samochód i z tego tytułu zapłaciła kwotę 4.000 zł. Wartość wspomnianego samochodu przyjęta do celów ubezpieczeń wynosi 300.000 zł. W takim przypadku kosztem uzyskania przychodu będzie kwota:
(150.000 zł : 300.000 zł) x 4.000 zł = 2.000 zł.
Pozostała kwota (2.000 zł) nie stanowi kosztu uzyskania przychodów.
IX.
Umowy leasingu zawarte do 31 grudnia 2018 r.
W przypadku umów leasingowych zawartych do 31 grudnia 2018 r. ustawodawca wprowadził przepisy przejściowe. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2159) do umów leasingu, najmu, dzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze dotyczących samochodu osobowego zawartych przed dniem 1 stycznia 2019 r. stosuje się „stare” przepisy (a więc w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2018r.). Nowe przepisy mają jednak zastosowanie do umów zmienionych lub odnowionych po dniu 31 grudnia 2018 r.
W zakresie przepisów przejściowych wskazać należy, iż:
➣W celu ustalenia, jakie regulacje mają zastosowanie istotna jest data zawarcia umowy leasingu, najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze. Nie ma przy tym znaczenia data wydania samochodu, ani okres trwania umowy,
➣ w przypadku umów zawartych do 31 grudnia 2018 r. – zastosowanie mają stare przepisy. W efekcie w przypadku umów leasingu zawartych do 31 grudnia 2018 r. podatnik ma prawo do zaliczenia w koszty uzyskania przychodów pełnej kwoty rat leasingowych. Należy jednak przy tym pamiętać, iż przepisy przejściowe pozwalają na zastosowanie „starych” zasad jedynie w odniesieniu do opłat wynikających z umowy leasingu. W odniesieniu natomiast do innych wydatków dotyczących tych samochodów (np.: koszty eksploatacji, nabycie samochodu po okresie leasingu) należy stosować nowe przepisy,
➣ przepisy przejściowe i możliwość stosowania „starych” zasad dotyczy nie tylko umów leasingowych, ale również umów najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze,
➣ zmiana lub odnowienie umowy po 1 stycznia 2019 r. powoduje automatycznie konieczność zastosowania nowych przepisów,
➣ w przypadku podatników, u których rok podatkowy nie pokrywa się z rokiem kalendarzowym (np.: trwa od 1 kwietnia do 31 marca):
a) do końca roku podatkowego rozpoczętego w 2018 r. (w tym przypadku do 31 marca 2019 r. podatnik powinien stosować stare przepisy,
b) od początku roku podatkowego rozpoczętego po 1 stycznia 2019 r. (a więc w tym przypadku od 1 kwietnia 2019 r.): – powinien stosować dalej „stare” przepisy, jeżeli umowa leasingu, najmu itp. została zawarta do 31 grudnia 2018 r.,
– powinien stosować „nowe” przepisy, jeżeli umowa leasingu, najmu, itp. została zawarta po 31 grudnia 2018 r. lub zmieniona lub odnowiona po tej dacie.
W zakresie umów leasingowych zawartych do 31 grudnia 2018 r. warto zwrócić uwagę również na wyjaśnienia Ministerstwa Finansów. Zgodnie z wyjaśnieniami z dnia 11 października 2018 r., publ. whttp://www.gofin.plww.gofin.pl:
„(…) Ze względu na fakt, iż umowa leasingu ma charakter konsensualny, staje się ona skuteczna przez samo złożenie zgodnych oświadczeń woli stron tej umowy. Oznacza to, że dla jej zawarcia nie jest konieczne wydanie rzeczy (jak np. w omawianym przykładzie leasingowanego samochodu). W związku z tym, należy przyjąć, że umowa zawarta w 2018 r., nawet jeżeli przewiduje późniejszy moment (np. w roku 2019) wydania przedmiotu leasingu, będzie objęta dotychczasowymi regulacjami rozliczania w kosztach podatkowych wydatków związanych z leasingiem samochodu. Jednak w przypadku zawarcia umowy ze znacznie odroczonym momentem wydania przedmiotu leasingu, działanie takie może być rozpatrywane jako obchodzenie prawa podatkowego (podlegające klauzuli ogólnej).”