W 2020 roku weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, która wprowadziła istotne zmiany przepisów dotyczących przekształceń spółek prawa handlowego.
Za pierwszoplanową modyfikację niewątpliwie uznać trzeba odejście od zasady badania planu przekształcenia spółki handlowej przez biegłego rewidenta. Obecnie udział tego podmiotu jest obligatoryjny jedynie w wyjątkowych, przewidzianych prawem sytuacjach, a zasadą jest jego brak. Zgodnie z tymi wyjątkami, plan przekształcenia jakiejkolwiek spółki w spółkę akcyjną należy poddać badaniu biegłego rewidenta w zakresie poprawności i rzetelności oraz w celu ustalenia, czy wycena składników majątku (aktywów i pasywów) spółki przekształcanej jest rzetelna. Ponadto, badany jest również plan przekształcenia przedsiębiorcy w zakresie jego poprawności i rzetelności.
Kolejną zmianą w zakresie przekształceń była likwidacja formalnego wymogu zawarcia umowy lub podpisania statutu spółki przekształcanej. Dla ważności całego procesu przekształcenia wystarczające będzie sporządzenie planu przekształcenia wraz z wymaganymi załącznikami, powzięcie uchwały o przekształceniu, powołanie członków organów spółki przekształconej albo określenie wspólników prowadzących sprawy tej spółki i reprezentujących ją oraz oczywiście dokonanie wpisu do rejestru spółki przekształconej i skorelowane z nim wykreślenie spółki przekształcanej.
Omawiana nowelizacja wprowadziła również zasadę, zgodnie z którą wszyscy wspólnicy spółki przekształcanej, a nie jak dotychczas tylko ci uczestniczący w przekształceniu, stają się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki przekształconej. Konsekwencją tej zmiany jest zniesienie obowiązku składania przez wspólników oświadczenia o przystąpieniu do spółki przekształconej. Istotnym wyjątkiem od powyższej zasady jest jednak sytuacja, w której wspólnik głosował przeciwko uchwale o przekształceniu spółki kapitałowej w spółkę osobową i zażądał zaprotokołowania tego sprzeciwu w terminie tygodnia od podjęcia uchwały. W takim przypadku może on żądać odkupu jego udziałów lub akcji w spółce przekształcanej. Co ważne, przekształcenie nie dojdzie do skutku, jeśli wszystkie udziały lub akcje wspólników, którzy żądają odkupu, nie zostaną odkupione. W konsekwencji do wniosku o wpis przekształcenia do rejestru trzeba załączyć oświadczenia wszystkich członków zarządu, że wszystkie udziały albo akcje wspólników, którzy żądali odkupu, zostały odkupione.
W wyniku nowelizacji zmianie uległy też zasady związanie z zawiadamianiem wspólników o zamiarze podjęcia uchwały o przekształceniu. Obecnie spółka dokonuje takiego zawiadomienia dwukrotnie, w sposób przewidziany dla zawiadamiania wspólników spółki przekształcanej. Pierwsze zawiadomienie powinno być dokonane nie później niż na miesiąc przed planowanym dniem podjęcia tej uchwały, a drugie w odstępie nie krótszym niż dwa tygodnie od daty pierwszego zawiadomienia.
Zmianie uległa również treść samej uchwały o przekształceniu. Obecnie uchwała powinna zawierać przynajmniej następujące elementy:
- typ spółki, w jaki spółka zostaje przekształcona,
- w przypadku przekształcenia w spółkę komandytowo-akcyjną, spółkę z ograniczona odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną- wysokość kapitału zakładowego, a w przypadku przekształcenia w spółkę komandytową- wysokość sumy komandytowej,
- zakres praw przyznanych osobiście wspólnikom uczestniczącym w spółce przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane,
- w przypadku przekształcenia w spółkę kapitałowo- nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej, a w przypadku przekształcenia w spółkę osobową- nazwiska i imiona wspólników prowadzących sprawy spółki i mających reprezentować spółkę przekształconą,
- zgodę na brzmienie umowy albo statutu spółki przekształconej.
W tym miejscu warto jeszcze zauważyć, że podjęcie uchwały o przekształceniu zastępuje zawarcie umowy spółki przekształconej albo zawiązanie przekształconej spółki akcyjnej oraz powołanie organów spółki przekształconej. Dodatkowo, w kontekście uchwały o przekształceniu, należy jeszcze wspomnieć, iż obecnie nie można zaskarżyć uchwały jedynie na podstawie zastrzeżeń dotyczących wartości udziałów albo akcji ustalonej na potrzeby w/w odkupu.
Z perspektywy czasu stwierdzić można, że wprowadzone zmiany są korzystne. Dzięki ograniczeniu udziału biegłego rewidenta w procedurze przekształcania niektórych spółek skraca się czas trwania tego procesu. Przykładowo, w większości przypadków nie ma już potrzeby składania do sądu wniosku o wyznaczenie biegłego, oczekiwania na jego wyznaczenie oraz na wydanie przez biegłego opinii. Dodatkowo, nowelizacja zmniejszyła koszty całego procesu, ponieważ ponoszenie wydatków na biegłego nie zawsze jest konieczne.